2553-10-02

พิธีลอยอังคาร (ลอยอัฐิ)

ความเป็นมา  ไม่ ปรากฏหลักฐานแน่ชัดว่าเริ่มต้นลอยอังคารมาในสมัยใด เป็นแต่เพียงสันนิษฐานว่า พิธีนี้ได้รับอิทธิพลมาจากชาวอินเดีย ซึ่งนับถือศาสนาพราหมณ์ - ฮินดู
        ความมุ่งหมาย  ถือคตินิยมว่า ผู้ล่วงลับไปแล้วจะมีความร่มเย็นเป็นสุข แม้เกิดในภพใด ๆ ขอให้อยู่เป็นสุข เหมือนน้ำที่มีแต่ความชุ่มเย็น
            เครื่องใช้ในพิธี
                 สำหรับบูชาแม่ย่านางเรือ
                  - ดอกไม้สด ๑ กำ หรือพวงมาลัย ๑ พวง
                  - ธูป ๗ ดอก เทียนหนัก ๑ บาท ๑ เล่ม
                  - พานเล็ก ๑ ใบ (ใส่ดอกไม้ - ธูป - เทียน ขณะบูชาแม่ย่านางเรือ)
                  - เชือก ๑ เส้น (สำหรับมัดธูป - ดอกไม้ ที่เสาหัวเรือ) สำหรับบูชาเจ้าแม่นที - ท้าวสีทันดร
                  - กระทงดอกไม้ ๗ สี ๑ กระทง
                  - ธูป ๗ ดอก เทียนหนัก ๑ บาท ๑ เล่ม
                  - พานโตก (ขนาดกลาง) วางกระทงดอกไม้ ๗ สี ๑ ใบ สำหรับไหว้อังคารบนเรือ
                  - ลุ้งใส่อังคาร และผ้าขาวสำหรับห่อลุ้ง
                  - พวงมาลัย ๑ พวง
                  - ดอกมะลิ - กลีบกุหลาบ หรือดอกไม้อื่น ๆ (สำหรับผู้ร่วมพิธีโรยบนอังคาร)
                  - น้ำอบไทย ๑ ขวด
                  - ดอกกุหลาบเท่าจำนวนผู้ร่วมพิธี
                  - ธูปเทียนเครื่องทองน้อย ๑ ชุด (หรือธูป ๑ ดอก เทียนหนัก ๑ บาท ๑ เล่ม พร้อมกระถางธูปเชิงเทียน ๑ ชุด)
                  - สายสิญจน์ ๑ ม้วน
                  - พานโตกขนาดกลาง (รองลุ้งอังคาร) ๑ ใบ
                  - พานก้นลึกขนาดเล็ก (ใส่ดอกไม้ต่าง ๆ) ๑ ใบ
                  - พานก้นตื้น (ใส่เงินเหรียญ) ๑ ใบ
            ลำดับพิธี
                การบูชาแม่ย่านางเรือ
                  - คณะญาติมิตรนำอังคารไปสู่ท่าเทียบเรือ
                  - พิธีกรนำประธานในพิธี (ญาติอาวุโส) ลงเรือก่อน นอกนั้นรอบนท่าเทียบเรือ
                  - ประธาน นำดอกไม้ ธูปเทียน (ใส่รวมในพาน จุดบูชาแม่ย่านางที่หัวเรือ)
                  - กล่าวบูชาและขออนุญาตแม่ย่านางเรือ โดยประธานกล่าวเองหรือพิธีกรกล่าวนำ
            คำกล่าวบูชาขออนุญาตแม่ย่านางเรือ
                นะมัตถุ / นวานิวาสินิยา / เทวะตายะ / อิมินา สักกาเรนะ / นาวานิวาสินิง / ทวะตัง/ ปูเชมิ.
                ข้าพเจ้า / ขอน้อมไหว้บูชา / แม่ย่านางเรือ / ผู้คุ้มครองรักษาเรือลำนี้/ด้วยเครื่องสักการะ เหล่านี้
                ด้วย ข้าพเจ้า / พร้อมด้วยญาติมิตร / ขออนุญาตนำอัฐิและอังคารของ.......... / ลงเรือลำนี้ / ไปลอยในทะเล / ให้ข้าพเจ้าและญาติมิตร / กระทำพิธีลอยอัฐิและอังคารลงเรือได้ / และได้โปรดคุ้มครองรักษา / ให้ข้าพเจ้าและญาติมิตร / กระทำพิธีลอยอัฐิและอังคาร / ด้วยความสะดวกและปลอดภัย / โดยประการทั้งปวงเทอญ
                  - คณะญาติมิตรนำอังคารลงเรือ
                  - ออกเรือไปยังจุดที่จะลอยอังคาร
            ไหว้อังคารบนเรือก่อนทำพิธีลอยลงน้ำ
                  - เมื่อเรือแล่นถึงจุดหมายแล้วให้หยุดเรือลอยลำ
                  - พิธีกรเปิดลุ้งอังคารจัดเครื่องไหว้อังคารให้ประธาน
                  - ประธานจุดธูปเทียนไหว้อังคาร สรงด้วยน้ำอบไทย โรยดอกมะลิ กลีบกุหลาบ ดอกไม้อื่น ๆ
                  - เมื่อทุกคนไหว้อังคารเสร็จแล้ว พิธีกรห่อลุ้งอังคารด้วยผ้าขาว ยาว - กว้าง ๑/๒ เมตร
รวบมัดด้วยสายสิญจน์ทำเป็นจุกข้างบนแล้วสอดสวมพวงมาลัย
                  - พิธีกรแจกดอกกุหลาบให้คณะญาติมิตร คนละ ๑ ดอก
            การบูชาเจ้าแม่นที - ท้าวสีทันดร
                  - พิธีกรจัดเครื่องบูชาเจ้าแม่นที - ท้าวสีทันดร ให้ประธาน
                  - ประธานจุดเทียน ๑ เล่ม และธูป ๗ ดอก ที่กระทงดอกไม้ ๗ สี
                  - กล่าวบูชา / กล่าวฝากอังคารกับเจ้าแม่นที - ท้าวสีทันดรโดยประธานกล่าวเอง หรือพิธีกรกล่าวนำ
            คำกล่าวบูชา / กล่าวฝากอังคารกับเจ้าแม่นที - ท้าวสีทันดร
                (ตั้งนะโม ๓ จบ)
                นะมัตถุ / อิมิสสัง / มะหานะทิยา / อะธิวัตถานัง / สุรักขันตานัง / สัพพะเทวานัง / อิมินา สักกาเรนะ / สัพพะเทเว / ปูเชมะ.
                ข้าพเจ้า ทั้งหลาย / ขอน้อมไหว้บูชา / เจ้าแม่นที / ท้าวสีทันดร / และเทพยดาทั้งหลาย / ผู้สถิตคุ้มครองรักษาอยู่ / ในทะเลนี้ / ด้วยเครื่องสักการะนี้
                ด้วย ข้าพเจ้าทั้งหลาย / ได้ประกอบกุศลกิจ / อุทิศส่วนบุญ / แก่........................../ ผู้วายชนม์ / และบัดนี้ / จักได้ประกอบพิธี / ลอยอัฐิและอังคาร / ของ................................พร้อมกับขอฝากไว้ / ในอภิบาล / ของเจ้าแม่นที / ท้าวสีทันดร / เจ้าแม่แห่งทะเล / และเหล่าทวยเทพทั้งปวง
                ขอ เจ้าแม่นที / ท้าวสีทันดร / แม่ย่านางเรือ / และเทพยดาทั้งหลาย / ได้โปรดอนุโมทนา / ดลบันดาล / ให้ดวงวิญญาณ / ของ....................... / จงเข้าถึงสุคติ / ในสัมปรายภพ / ประสบสุข / ในทิพยวิมาน / ชั่วนิรันดร์กาลเทอญ.
            วิธีลอย
                  - เมื่อกล่าวบูชา / กล่าวฝากอังคารกับเจ้าแม่นที - ท้าวสีทันดร เสร็จแล้วพิธีกรเชิญทุกคนยืนขึ้น ไว้อาลัยประมาณ ๑ นาที
                  - ประธานโยนเงินเหรียญ (ตามสมควร) ลงทะเล เพื่อซื้อที่ตามธรรมเนียม แล้วลงบันไดเรือ ทางกาบซ้าย ลอยกระทงดอกไม้ ๗ สี โดยใช้มือประคอง ค่อย ๆ วางบนผิวน้ำ ต่อจากนั้นอุ้มประคองลุ้งอังคาร ค่อย ๆ วางบนผิวน้ำ โดยให้ผู้ร่วมพิธีทุกคนถือสายสิญจน์ด้วย
                  - หากกาบเรือสูงจากผิวน้ำมากเกินไป และไม่มีบันไดลงเรือ ให้ใช้สายสิญจน์ทำเป็นสาแหรก ๔ สาย จำนวนสาแหรก คือใส่กระทงดอกไม้ ๗ สี ๑ สาแหรก และใส่ห่อลุ้งอังคาร ๑ สาแหรก หย่อนลงไป (ห้ามโยนลง)
                  - เมื่อห่อลุ้งอังคารลงสู่ผิวน้ำแล้ว ให้โรยดอกกุหลาบ ธูปเทียน ตามลงไป และสิ่งของสำหรับไหว้บูชาที่เหลือ ทั้งหมดก็ให้โรยตามลงไปด้วย
                  - เรือวนซ้าย ๓ รอบ
                  - เสร็จพิธี